A Virxe do Cristal
En Vilanova dos Infantes, na provincia de Ourense todos os quince de setembro celébrase a festa da Virxe do Cristal.
Na semana precedente celébrase a novena no mesmo templo do cristal e o día final, cumplindo cun vello voto feito pola feligresía a virxe sae en procesión dende o santuario á praza do burgo de Vilanova para retornar de novo ao campo da festa onde se celebra a misa maior.
Nos días previos ao día grande da festa un grupo constituido tradicionalmente por mozos danzantes do gremio de artesáns e que na actualidade está composto por mozas preparan as danzas que se realizarán durante a procesión e, de novo, ó rematala mesma.
Estas oito danzantes colocaranse en dúas filas enfrentadas formando catro parellas.
A parella de adiante recibirá o nome de guía e a do final contraguía.
A danza do trenzado, unha das habituáis en Galicia, ten en Vilanova a característica de que o mastro leva unha boneca na parte superior que levanta as mans cando tira do cordón unha das persoas que o suxeita.
Unha vez rematada a novena, cumplindo co voto feito pola feligresía, a Virxe sae en procesión dende o Santuario á praza do Burgo de Vilanova para retornar de novo ao campo da festa onde se celebra misa maior.
Saíndo do templo, a procesión continúa o seu percorrido atravesando a estrada para dirixirse a Vilanova. Un pouco despois, subindo pola Barronca, dí a tradición e aseguran os fieles que o manto da virxe muda de cor.
a danza:
As danzas de Vilanova dos Infantes comezan coa Redonda, onde os danzantes se colocan en dúas filas mirando cara á Virxe. Avanzan cadenciadamente, marcando o ritmo cos pés e coas castañolas, cruzándose dúas veces antes de saudar á Virxe cunha reverencia respectuosa.
Continua coa Reverencia, seguindo aos guías, que avanzan polo centro das filas, executan cambios de pés no aire e retornan á súa posición, repetido logo polos demais danzantes. A reverencia finaliza con un xesto de cabeza e tres golpes de paos, abrindo paso ao Movemento de Transición, caracterizado por balanceos e cruzamentos coas parellas para preparar o seguinte bloque de baile.
No Ponte, os guías levantan os paos en alto formando un arco, mentres os demais avanzan por debaixo. Ao chegar ao lugar dos guías, repiten o movemento até regresar á posición inicial. Esta transición conduce ao ciclo de Paloteos, cinco seccións rítmicas nas que os danzantes golpean os paos, alternando orientación cara ás parellas, guías e contraguías, e cambiando disposición de filas entre vertical e horizontal. Cada paloteo ten o seu estilo propio: desde o “Paloteo de Cu” ata o “Paloteo da Rabiosa”, mantendo sempre unha precisión colectiva e un ritmo constante.
Tras os paloteos, chega o Trenzado das Fitas, unha das partes máis vistosas. Cada danzante suxeita unha fita de cores que se enreda ao redor dos compañeiros mentres xira sobre si mesmo, formando complexas trenzas que logo se desfan con elegancia, rematando nunha postura reverenciosa.
A Serpentina engade fluidez ao conxunto, coas filas debuxando oito en torno á fila oposta, alternando os saltos e mantendo a coordinación precisa que caracteriza a esta danza.
Finalmente, a Redonda e Danza pecha a representación. As parellas saúdan á Virxe antes de incorporarse á procesión, que avanza presidida polos estandartes, a Cruz, os santos e os músicos. Durante a procesión, os danzantes continúan bailando, con desprazamentos alternativos cara adiante e atrás, mantendo viva a tradición centenaria de Vilanova dos Infantes.
Redacción:
Equipa de Lembrame.gal
Videografía:
Carolina Fernández e Gusi Domarco
Texto:
Sergio Santos Otero